4 liga, znana również jako forBET IV Liga w niektórych regionach, to piąty poziom rozgrywkowy w polskim systemie piłkarskim. Od powstania w sezonie 2000/2001, po reformie administracyjnej Polski, stanowi pomost między profesjonalnym futbolem a rozgrywkami amatorskimi. Rozgrywki, podzielone na 16 grup wojewódzkich, gromadzą setki klubów, które rywalizują o awans do 3 ligi. Są miejscem, gdzie lokalne społeczności wspierają swoje drużyny, a młodzi zawodnicy zdobywają doświadczenie. Poznaj genezę 4 ligi, jej system, kluby oraz znaczenie dla polskiego futbolu
Spis treści:
Geneza i rozwój. Powstanie 4 ligi
4 liga powstała w sezonie 2000/2001 w odpowiedzi na nowy podział administracyjny Polski, który wprowadził 16 województw. Wcześniej rozgrywki na piątym poziomie nosiły różne nazwy, takie jak liga międzyokręgowa czy klasa okręgowa, w zależności od regionu. Początkowo liga składała się z 21 grup, ale w kolejnych latach rozpoczęto konsolidację. W sezonie 2006/2007 połączono grupy dolnośląskie, a później mazowieckie i małopolskie, zmniejszając ich liczbę. Do sezonu 2018/2019 liczba grup ustabilizowała się na poziomie 20, by w sezonie 2022/2023 spaść do 16 w większości województw, z wyjątkiem Śląska, gdzie funkcjonują dwie grupy.
Znacząca zmiana nadeszła w 2008 roku, kiedy 4 liga stała się piątym poziomem po reformie wprowadzającej Ekstraklasę jako najwyższy szczebel. W 2019 roku, w województwie warmińsko-mazurskim, rozgrywki zyskały sponsora tytularnego – forBET Zakłady Bukmacherskie, co podniosło ich prestiż. Wprowadzenie baraży dla wicemistrzów grup w sezonie 2024/2025 zwiększyło rywalizację o awans. Historia 4 ligi odzwierciedla wysiłki na rzecz ujednolicenia i podniesienia poziomu rozgrywek regionalnych, co pozostaje priorytetem wojewódzkich związków piłki nożnej.
4 Liga – system rozgrywek. Organizacja i zasady
4 liga składa się z 16 grup wojewódzkich, z wyjątkiem województwa śląskiego, gdzie funkcjonują dwie grupy, co daje łącznie 17 grup w sezonie 2024/2025. Każda grupa liczy zazwyczaj od 16 do 20 drużyn, co przekłada się na około 300–350 klubów w całej Polsce. Rozgrywki toczą się systemem kołowym, w którym każda drużyna spotyka się z rywalami dwukrotnie – raz u siebie, raz na wyjeździe – co daje od 30 do 38 meczów w sezonie, w zależności od liczby zespołów w grupie. Sezon trwa od sierpnia do czerwca, z przerwą zimową.
Zasady awansu i spadku różnią się w zależności od województwa. Mistrzowie każdej grupy uzyskują bezpośredni awans do 3 ligi, a od sezonu 2024/2025 wicemistrzowie czterech grup makroregionalnych (lubelskiej, małopolskiej, podkarpackiej i świętokrzyskiej) rywalizują w barażach o dodatkowe miejsce w 3 lidze. Spadek dotyczy od 2 do 6 najsłabszych drużyn w każdej grupie, które relegowane są do klasy okręgowej lub, w województwach małopolskim, mazowieckim, śląskim i wielkopolskim, do 5 ligi. Liczba spadkowiczów może wzrosnąć w zależności od spadków z 3 ligi. Rozgrywki, zarządzane przez wojewódzkie związki piłki nożnej, cechuje regionalny charakter, a średnia liczba goli w meczach wynosi około 3,2, co wskazuje na ofensywną grę.
Kluby i ich różnorodność. Dusza 4 ligi
4 liga gromadzi szerokie spektrum klubów, od drużyn z historią w wyższych ligach po małe, wiejskie zespoły. W sezonie 2024/2025 w rozgrywkach uczestniczy około 300–350 drużyn, w tym takie kluby jak Warta Gorzów Wielkopolski, która po perturbacjach z relegacją utrzymała się w lidze, czy Glinik Gorlice, lider grupy małopolskiej. W województwie pomorskim znajdziemy kluby takie jak Anioły Garczegorze czy Bałtyk Gdynia, które łączą lokalną tradycję z ambicjami awansu. W zachodniopomorskim Biali Sądów czy Vineta Wolin budują swoją markę w mniejszych społecznościach.
Wiele klubów, takich jak Polonia-Stal Świdnica czy Orzeł Mysłakowice, zmaga się z wyzwaniami organizacyjnymi, ale ich zaangażowanie przyciąga kibiców. Drużyny rezerw, jak Wisła Płock II czy Wieczysta II Kraków, pozwalają młodym zawodnikom z wyższych lig zdobywać doświadczenie. 4 liga jest miejscem, gdzie historia spotyka się z pasją – kluby takie jak Concordia Knurów, z zawodnikami strzelającymi po cztery gole w meczu, pokazują, że nawet na piątym poziomie można tworzyć widowiska. Regionalny charakter rozgrywek sprzyja derbom, które generują duże emocje, jak mecze między MKS Przasnysz a Nadnarwianką Pułtusk w grupie mazowieckiej.
Rola w polskim futbolu. Kuźnia talentów
4 liga odgrywa istotną rolę w polskim systemie piłkarskim jako platforma dla młodych zawodników i klubów dążących do profesjonalizacji. Wiele drużyn, takich jak Pogoń Grodzisk Mazowiecki, która awansowała do 3 ligi w sezonie 2019/2020, wykorzystuje ten poziom jako trampolinę do wyższych szczebli. Kluby inwestują w akademie młodzieżowe, co jest szczególnie widoczne w drużynach takich jak MKS Piaseczno czy Hutnik Warszawa, które szkolą zawodników dla Ekstraklasy. Rozgrywki te są także miejscem, gdzie doświadczeni gracze, jak Arkadiusz Piech, negocjujący kontrakt z Koroną Piaski, dzielą się wiedzą z młodszymi kolegami.
Choć 4 liga jest formalnie amatorska, wymaga od klubów posiadania licencji, obejmujących podstawowe standardy infrastruktury, takie jak stan boiska czy szatnie. To zmusza drużyny do inwestycji, które podnoszą jakość lokalnego futbolu. Rozgrywki integrują społeczności, szczególnie w mniejszych miejscowościach, gdzie mecze takich drużyn jak Błyskawica Postolin czy Chrobry Charbrowo są wydarzeniami społecznymi. 4 liga, łącząc pasję amatorów z ambicjami półprofesjonalistów, pozostaje fundamentem polskiej piłki nożnej, dając szansę na rozwój zarówno zawodnikom, jak i całym klubom.
Wyzwania organizacyjne. Realia rozgrywek
Działanie na poziomie 4 ligi wiąże się z licznymi wyzwaniami. Kluby, takie jak Podhalanin Biecz, który wycofał się z rozgrywek w marcu 2025 roku, zmagają się z problemami finansowymi i organizacyjnymi. Budżety drużyn często zależą od lokalnych sponsorów lub samorządów, co ogranicza możliwości inwestycyjne. Stadiony, jak te w Starowicach Dolnych czy Lubnianach, nierzadko oferują minimalną infrastrukturę, co wpływa na komfort gry i oglądania meczów. W niektórych przypadkach, jak w meczu Glinika Gorlice z Beskidem Andrychów, zła pogoda prowadzi do odwołań spotkań, co komplikuje terminarz.
Regionalny charakter ligi sprzyja emocjonującym derbom, ale generuje też trudności logistyczne, szczególnie w dużych województwach, takich jak mazowieckie, gdzie odległości między miastami bywają znaczne. Różnice w poziomie sportowym między czołowymi a słabszymi drużynami prowadzą do wysokich wyników, jak dwucyfrowe zwycięstwa raportowane w pomorskiej 4 lidze. Wojewódzkie związki piłki nożnej muszą balansować między zapewnieniem fair play a elastycznością w zarządzaniu rozgrywkami, co czasem prowadzi do kontrowersji, jak w przypadku kar dla Radomiaka II za testy na COVID-19. Mimo tych trudności 4 liga pozostaje sercem regionalnego futbolu.
Sukcesy i ambicje. Droga do 3 ligi
Historia 4 ligi obfituje w przykłady klubów, które dzięki dobrym wynikom awansowały do wyższych rozgrywek. W sezonie 2019/2020 Błonianka Błonie zdobyła mistrzostwo grupy mazowieckiej, zapewniając sobie promocję do 3 ligi. Podobny sukces odniosła Pogoń Skwierzyna, która utrzymała się w lidze dzięki roszadom związanym z relegacją Warty II Gorzów Wielkopolski. Kluby takie jak KS Jawiszowice czy Sokół Słopnice regularnie walczą o czołowe lokaty w grupie małopolskiej, pokazując, że nawet mniejsze drużyny mają ambicje. W województwie łódzkim Włókniarz Zelów zyskał rozgłos po wizycie Zbigniewa Bonka na meczu z Widzewem Łódź, co podkreśla znaczenie 4 ligi dla lokalnych społeczności.
Sukcesy nie ograniczają się do awansów. Drużyny takie jak MKS Przasnysz czy Victoria Sulejówek osiągały dobre wyniki w Pucharze Polski, rywalizując z zespołami z wyższych lig. Baraże o awans, wprowadzone w niektórych grupach, zwiększają stawkę rywalizacji, dając wicemistrzom szansę na promocję. Historie klubów takich jak Orzeł Mysłakowice, który awansował po rezygnacji Apis Jędrzychowice, pokazują, że w 4 lidze każdy sezon może przynieść niespodzianki. Rozgrywki te, choć wymagające, są miejscem, gdzie rodzą się piłkarskie marzenia.
4 Liga: (c) CasinoSport.pl / GR
Zobacz też:
>
>
